Een kenmerk van lastige landjes is dat er meestal bovengemiddeld veel bureaucratie te bespeuren is. Dingen die zo normaal of logisch lijken, werken hier net weer anders. Turkmenistan is daarop geen uitzondering, en een reis naar dit gesloten land vraagt dan ook een zekere voorbereiding. Wij hebben daarom onze beste tips uit eigen ervaring voor een reis door Turkmenistan voor je op een rij gezet. Ook doen we een klein stukje verwachtingsmanagement, want reizen in Turkmenistan gaat gewoon net even wat anders dan in veel andere landen.
Voorbereiden op je reis naar Turkmenistan
Hoewel er soms wat extra voorbereiding nodig is voor reizen naar lastige landjes, is dat in het geval van Turkmenistan wat minder aan de orde. Het is namelijk niet toegestaan om zelfstandig door het land te reizen. Iedere bezoeker zal dus met een gids of lokale reisorganisatie op pad moeten. Dat neemt natuurlijk veel regelwerk uit handen, maar helaas ook veel vrijheid. Desalniettemin kan het handig zijn een aantal zaken van tevoren te weten. Zo kun je met de juiste verwachtingen op pad naar dit toch licht absurdistische land.
- Visum voor Turkmenistan
- Verplichte covidtest (ja, ook nog in 2025)
- Geld en betalen in Turkmenistan
- Fooi geven in Turkmenistan
- Internet en de beste VPN’s voor Turkmenistan
- Rondreizen in Turkmenistan
- Fotograferen in Turkmenistan
- Tip: welke kleding kun je aan in Turkmenistan
- Eten in Turkmenistan
- Taxi nemen in Ashgabat
- Verkeer in Ashgabat
- Comfort tijdens je reis door Turkmenistan
- Verwachtingsmanagement voor Turkmenistan
- Hoe kom je er?
- Tips: wat moet je meenemen naar Turkmenistan
Met deze tips uit eigen ervaring ben je optimaal voorbereid en weet je wat je kunt verwachten als je op reis gaat naar Turkmenistan.
Lees ook: de beste reisroute voor een rondreis van 1 week door Turkmenistan.
Tips: Visum voor Turkmenistan
Een visum voor Turkmenistan kun je bij aankomst op het vliegveld ontvangen. Hiervoor heb je echter wel een zogenaamde letter of invitation (LOI) nodig, die vooraf geregeld moet zijn. Je touroperator zal dit verzorgen, en daarvoor moet je je paspoortgegevens en reisdata opgeven bij de reisorganisatie.
De aanvraag voor een LOI wordt pas twee maanden voorafgaand aan je geplande reis in behandeling genomen. Het kan zo’n vijf tot zeven weken duren voordat je weet of je deze krijgt. Boek je tickets daarom pas wanneer je je LOI hebt. Deze wordt afgegeven voor een iets langere periode rondom je reisdata, waarbinnen je dan kunt reizen.
De LOI moet je geprint meenemen, want al bij het inchecken wordt gecontroleerd of je deze hebt. Bij aankomst in Ashgabat kun je dan je visum kopen bij de visumbalie. Hoewel procedures hier vaker veranderen dan het weer in Nederland, was het in ons geval zo dat we eerst naar de visumbalie moesten gaan, vervolgens na het afgeven van ons paspoort naar de bank (die ernaast zit) om daar te betalen, en vervolgens aan de visumbalie het paspoort weer konden ophalen.
Een visum kost ongeveer $100, wat je contant en met briefjes van goede staat (onbeschreven, ongevouwen, niet gescheurd, en uitgegeven na 2012) moet betalen. Ook dien je te betalen voor de verplichte covidtest (zie daarvoor het volgende kopje), wat zo’n $34 is. De kosten van het visum kunnen per dag veranderen, dus neem wat extra dollars mee om dit te kunnen voldoen.
In principe is het proces prima te volgen. Je merkt bij aankomst op het vliegveld wel direct dat het een heerlijk bureaucratisch land is. Met maar één medewerker achter de visumbalie (voor een handjevol toeristen) stonden we op het vliegveld toch al snel 1,5 uur te wachten. De toon is wat dat betreft meteen goed gezet!
Verplichte covidtest (ja, ook nog in 2025)
Ja, het bestaat nog. De verplichte covidtest bij aankomst op het vliegveld. Mocht je licht sniffend het vliegtuig ingaan is er echter geen enkele reden tot zorg. Deze test is namelijk meteen de grootste farce die je op de eerste dag in Turkmenistan zult tegenkomen.
Bij aankomst op het vliegveld en naast de visumbalie staat een tafel met daarachter een medewerker die bij de binnenkomende passagiers de testen afneemt. Wie echter licht getraumatiseerd is door de teststraten en de stokjes die hoog de neus in gingen, hoeft zich echt geen zorgen te maken. Deze testen werden zo snel en oppervlakkig afgenomen (ze gingen de neus eigenlijk niet in), dat het echt een wonder zou moeten zijn als die positief zou uitslaan. Ook leek er totaal niet naar de resultaten gekeken te worden, want iedereen mocht direct na afname doorlopen. Er werd niks geregistreerd en op een uitslag werd niet gewacht.
De toeristen in de rij voor de visumbalie hoefden bij ons helemaal niet meer getest te worden. Wij moesten deze wel aanschaffen en er dus voor betalen bij de bank, maar de medewerkers waren al weg toen we ons visum eenmaal hadden en niemand die voor een visum moest wachten is getest. Een verborgen verhoging van de visumprijs dus eigenlijk, maar in ieder geval weinig reden tot zorg.
Geld en betalen in Turkmenistan
Je pinpas en creditcard zullen niet werken in Turkmenistan. Al het geld dat je nodig hebt zul je dus contant, in onbeschadigde dollars mee moeten nemen. Reken daarbij op tenminste zo’n $140-$200 die je kwijt bent bij aankomst voor je visum- en covidtest, plus nog daggeld voor eten, fooien en souvenirs.
Je kunt je geld het beste wisselen op de zogenaamde zwarte markt. Praktisch gezien is dat gewoon iemand die je geld wisselt voor een betere wisselkoers dan de officiële, en je reisorganisatie zal hier wel iemand voor hebben die dit doet. De wisselkoers op de zwarte markt is beduidend beter, het scheelt al snel een factor vier met de officiële locaties. Wij wisselden ons geld simpel bij Cafe Üzüm, naast ons hotel Al Aktyn, en de wisselkoers die werd gerekend was 18 manat voor 1 dollar.
Het geld dat je terugkrijgt is zeker niet net zo crisp en ongeschonden, de meeste briefjes hangen van ellende aan elkaar. Je mag ze niet mee het land uitnemen, dus probeer enigszins in te schatten hoeveel je nodig hebt. Qua eten en drinken ben je goedkoop uit. Een maaltijd is misschien $5, een simpele lunch ongeveer de helft en een goede cappuccino heb je voor $1,5. Een biertje (er wordt zeker alcohol gedronken in Turkmenistan) kost van de tap vaak slechts 15 manat, wat minder dan een dollar is en we hebben ze zelfs voor 7 manat per pint gehad. Op dagbasis kom je dus goed uit met zo’n 20 dollar per dag, en dan is er ruimte voor wat souvenirs.
Souvenirs uit Turkmenistan
Goede souvenirs om mee te nemen uit Turkmenistan zijn lastig te vinden. Veel toeristen kopen het beroemde boek Ruhnama – waar ook een monument van is. Dit boek is geschreven door voormalig president Saparmurat Niyazov en is verplichte kost voor elke Turkmeen. Een andere souvenir die haast een cultstatus heeft bereikt is een Turkmeens tracksuit. Deze zijn wel echt voor de toeristen, want geen enkele Turkmeen zie je erin lopen.
Ook zijn er veel standaard-snuisterijen te krijgen op de Russische Bazar in Ashgabat – van koelkastmagneten in vele kleuren tot glimmende kamelen en lokaal geknoopte tapijtjes. Mijn favoriet is altijd een grote zak Turkmeens snoep mee te nemen om als een soort va Russian roulette uit te proberen (sommigen zijn verrassend goed, andere erbarmelijk slecht).
Een hele ervaring is trouwens het postkantoor, waar je kaarten kunt versturen voor een habbekrats die ook nog eens binnen twee weken aankomen. Mooiste is dat je er zelfs 5 postzegels op geplakt krijgt!
Tips: Fooi geven in Turkmenistan
De meeste plekken waar je eet en drinkt rekenen automatisch een servicecharge van 10%, dus je hoeft niet nog apart fooi te geven. Omdat je met een tour op pad moet, wordt er veelal wel geld ingezameld voor de driver en de gids. Voor de chauffeurs is $2-$4 per dag een goed uitgangspunt, en voor de gids kun je op zo’n $5-$10 per dag rekenen.
Internet en de beste VPN’s voor Turkmenistan
Turkmenistan is een gesloten dictatuur en verschillende gangbare apps zijn geblokkeerd. Whatsapp, Facebook, Instagram en veel e-mail apps werken bijvoorbeeld niet. Gmail doet het over het algemeen wel, maar eigenlijk is het internet veelal traag of niet bestaand in Turkmenistan. Bereid je dus voor op geen connectie (niet alleen jezelf, maar stel ook werk, vrienden en familie op de hoogte) dan kan het uiteindelijk alleen maar meevallen.
Veel hotels en restaurants hebben wel wifi, maar dus met beperkte mogelijkheden om dingen op te zoeken. Een goede VPN is dus een must als je enige hoop op internet wil hebben. Het blijft een raadsel welke VPN’s het wel of juist niet doen, en waarom, maar het beste heb je meerdere apps op je telefoon staan voordat je het land binnenkomt.
Grote bekende VPN’s als ExpressVPN of NordVPN lijken het totaal niet te doen in Turkmenistan. De gratis app TurboVPN deed het bij mij heel goed, en anderen hadden weer succes met Orbit of JumpJump.
Tips: Rondreizen in Turkmenistan
In Turkmenistan kun je niet zelfstandig rondreizen en ga je dus altijd met een gids op pad. Hoewel de meeste gidsen best bereid zijn om aan wensen van reizigers te voldoen, is lang niet alles mogelijk omdat het gewoonweg niet mag of kan. In hoofdstad Ashgabat kun je echter redelijk zelfstandig op pad gaan. Als je eerder aankomt dan je tour begint, hoef je die tijd dus niet met gids te spenderen en kan je zelf met een taxi of wandelend enkele highlights bezoeken.
De meeste toeristen in Turkmenistan bezoeken alleen hoofdstad Ashgabat en de beroemde Darweza-krater. De afstanden in het land zijn immens, de wegen lang niet altijd goed (of bestaand) en daardoor zul je veel tijd ‘onderweg’ besteden. Het land kent niet enorm veel hoogtepunten, en degenen die er zijn liggen behoorlijk ver uit elkaar, dus al met al ben je gewoon flink wat reistijd kwijt aan gewoon in de auto zitten.
Fotograferen in Turkmenistan
Passend bij het type regering, is het lang niet overal toegestaan om foto’s te maken. Vooral in Ashgabat is dat iets om rekening mee te houden. Vooral overheidsgebouwen en de guards die bij enkele gebouwen en monumenten staan, zijn off-limit. De gids die je hebt zal duidelijk maken wanneer foto’s níet zijn toegestaan.
Tips: welke kleding kun je aan in Turkmenistan
Turkmenistan is een overwegend islamitisch land, maar kent een scheiding van religie en staat. Als voormalig sovjetland kent het ook veel Russische invloeden, en het straatbeeld is dan ook zeer gemixt. Veel vrouwen dragen kleurrijke, lange jurken en een kleurrijke hoofddoek die enkel de achterkant van het haar bedekt. Als vrouwelijke toerist kun je je redelijk vrij kleden, zolang het in principe maar niet te kort is. Voor mannen geldt hetzelfde. Omdat je je meestal in een groep bevindt, en vaak ook totaal niet op locaties waar andere mensen zijn, kun je zelfs in de zomer wanneer het 40 graden is, in korte broek rondlopen.
Mocht je een moskee bezoeken, dan is het wel raadzaam om een lange broek of rok aan te trekken en als vrouw een hoofddoek mee te nemen. In tegenstelling tot veel andere islamitische landen, bieden de moskeeën hier geen uitleenbare hoofddoeken of omslagrokken aan.
Tips: Eten in Turkmenistan
Voor het eten kun je Turkmenistan prima overslaan. De keuken is zo ongeveer wat je verwacht in een gemiddeld ‘stan’-land: veel vlees, weinig smaak. En als er smaak is, dan komt het van de overdaad aan dille die te pas en te onpas aan gerechten wordt toegevoegd. Notoire dille-haters zullen hier een zware tijd hebben. In Ashgabat zijn er echter veel restaurants met uitgebreide menu’s (pizza, pasta, grill, salades, broodgerechten etc.) te vinden en hoewel niet altijd even geïnspireerd, kun je er wel meestal iets naar wens krijgen, al is het aantal groentegerechten zeer beperkt.
Qua fruit zijn het vooral watermeloenen die de toon zetten. Liefhebbers van deze vrucht kunnen hun hart ophalen omdat het bij vrijwel elke maaltijd wordt aangeboden. Er zouden nog veel meer meloensoorten moeten zijn in Turkmenistan – iets minder dan 300 – maar heel veel meer dan twee verschillende soorten hebben we niet gespot.
In Ashgabat zijn verbazingwekkend veel prima koffiebars te vinden, en omdat Turkmenistan geen droog land is – en ook een Sovjetverleden heeft – is alcohol bij elk tankstation zo ongeveer verkrijgbaar. De beroemde Turkmeense likeur (Turkmen) kost ook maar $2 per fles, en de smaak is dan ook ongeveer wat je voor die prijs kunt verwachten.
Taxi nemen in Ashgabat
Je kunt gemakkelijk in Ashgabat een taxi regelen. Hoewel er zeker herkenbare taxi’s met groen logo rondrijden, is het ook aannemelijk dat er een gewone auto voor je stopt als je aan de kant van de weg gaat staan. Iedereen mag hier in principe taxiritjes aanbieden en dat gebeurt dan ook. Zodoende hoef je zelden lang te wachten, en het kost weinig. Ook kan het zijn dat je je taxi deelt met anderen die onderweg worden opgepikt of afgezet.
Verkeer in Ashgabat
Eigenlijk is er nauwelijks verkeer aanwezig in Ashgabat. Het is verbazingwekkend om te zien hoe groot en leeg deze stad is. Maar met de enorme weidsheid van de hoofdstad komt automatisch ook dat het een stad is die is gebouwd op auto’s. Er zijn wel stoplichten en zebrapaden, maar deze lijken veelal meer suggestief. Over het algemeen hebben auto’s gewoon voorrang op voetgangers, ook bij zebrapaden, en is het dus opletten geblazen als je gaat oversteken als voetganger.
Tips: Comfort tijdens je reis in Turkmenistan
Voor de goede orde: je kunt prima reizen in Turkmenistan, maar de verwachtingen moeten wel realistisch zijn. De reisafstanden zijn lang, de faciliteiten soms beperkt en er kan altijd iets onverwacht gebeuren. Communicatie is vaak slecht, of niet aanwezig, waardoor onverwachte events nog langer lijken te duren.
Ook praktisch comfort is soms afwezig, toiletten langs de weg zijn niet altijd even schoon bijvoorbeeld en veel hotels hebben dan wel prachtig glanzende en kitscherig aangeklede lobby’s, maar meestal zijn de kamers afgetrapt, aftands en oud. Ook kan het er in de zomer goed heet worden, en de hotels zijn niet allemaal even goed voorzien van airconditioning. Het zijn allemaal geen grote halszaken die problemen opleveren, maar een goede dosis geduld en realisme brengt je ver in Turkmenistan.
Verwachtingsmanagement voor Turkmenistan
Bereid je voor op een licht absurdistische trip wanneer je naar Turkmenistan gaat. Waarschijnlijk is dat juist waarom je wil gaan, maar je komt gegarandeerd met meer vragen terug dan je van tevoren had. De verhalen die je hoort lijken niet altijd te kloppen met wat je zelf op straat ziet, en de hoofdstad is zo bijzonder uitgestorven dat je je haast afvraagt of er wel écht mensen wonen.
Ook ben je je er de hele tijd van bewust dat je niet het hele verhaal hoort. Je krijgt niet altijd helder antwoord op vragen wat iets is, of waarom iets zo is. Vooral wanneer het de records van bepaalde gebouwen (de hoogste, de grootste, de zwaarste, de duurste, etc.) in de hoofdstad betreft, dan kun je vragen dat je een ons weegt of het wel echt zo is en dat je bijvoorbeeld toch echt een hogere vlaggenmast lijkt te zien, maar veel meer duidelijkheid krijg je niet.
Er zijn maar weinig hoogtepunten in Turkmenistan te bezoeken, en die liggen ook nog eens ver uit elkaar. Voor die paar highlights zal je dus lang aan het reizen zijn, en hoewel dat ook heel erg leuk is, is het dus niet zo dat het een aaneenrijging van fantastische steden, dorpen of uitzichtpunten is.
Desalniettemin is dat juist een beetje de charme. Je leert vanzelf te houden van de potsierlijke posters met paarden en gefotoshopte honden, mensen, bloemen en wolken die overal hangen.
Tips: Hoe kom je in Turkmenistan?
Er gaan dagelijks vluchten vanaf Istanbul met Turkish Airlines naar Ashgabat. Ook is het mogelijk om vanuit enkele Europese steden direct te vliegen: Londen, Milaan en Frankfurt hebben allemaal directe vluchten met Turkmenistan Airlines. Tegenwoordig wordt Ashgabat ook gebruikt als overstaphub met goedkope vluchten naar bijvoorbeeld Thailand en Maleisië.
Als je een rondje door meer ‘stans’ doet, dan kun je ook via landsgrenzen Turkmenistan betreden.
Tips: wat moet je meenemen naar Turkmenistan
Er zijn weinig dingen die je echt niet in Turkmenistan kunt krijgen, en omdat je altijd met een gids reist weet die ook altijd wel de juiste dingen te vinden en te regelen. Maar het is altijd handig om bijvoorbeeld zakdoekjes en handalcohol mee te hebben, voor wanneer je langs de weg op een toilet eindigt waar je matige hygiënische omstandigheden aantreft. Ook wagenziektepilletjes zijn geen overbodige luxe als je daar gevoelig voor bent, omdat lang niet alle wegen in goede staat zijn.
Verder zijn er in de meeste hotels weinig opties tot bijvoorbeeld het doen van een was. Neem daarom, als je wat langer onderweg bent, iets mee waarmee je eventueel zelf je was kunt doen. Zeker in de zomer wanneer het bloedheet is in Turkmenistan, is het fijn om iets te kunnen wassen.
Goede zonbescherming is in de zomer echt belangrijk, omdat het gewoon extreem heet wordt en de zon ongenadig schijnt. Zorg ook dat je je zonnebril niet kwijtraakt – zoals ondergetekende deed – want het was erg lastig om een goed exemplaar te vinden met enige UV bescherming, en juist in een land met zoveel zon én lichtweerkaatsend wit marmer, is een goede zonnebril onmisbaar.
Wat je níet mee mag nemen naar Turkmenistan zijn een waslijst aan medicijnen. Deze lijst is online te vinden, en goed om van tevoren even je medicijnkitje op na te slaan zodat je eventuele problemen aan de grens kunt voorkomen.
