Het is alweer even geleden. In de vijftiende eeuw was Zweden één van de grootste en machtigste landen van Europa. Onder de bezielende leiding van koning Gustav Adolf II stond Zweden zijn mannetje. Behalve op zee. Daar moest met de Vasa verandering in komen.
Best bewaarde schip
Drie masten staan op het dak van het Vasa Museum. Gewoon van staal, om duidelijk te laten zien hoe hoog het schip in werkelijk was. Want als je naar binnen stapt zie je pas echt hoe enorm de Vasa is. Voor je neus staat een joekel van een oorlogsschip in bijna perfecte staat. Maar liefst 98% is nog origineel.
De Vasa naar de bodem
Terug in de tijd. Gustav wilde ook een rol van betekenis op zee spelen. Dus liet hij een arsenaal aan oorlogsschepen bouwen. Zeker tegen de vloot van Polen was hij niet opgewassen. De Vasa was het eerste schip en zou ook meteen het paradepaardje van de vernieuwde vloot worden. Met rijen kanonnen boven elkaar, 54 in totaal, zou de vuurkracht ongekend zijn. Voor die tijd waren de afmetingen van het schip buitenproportioneel. Het schip was dan ook uit verhouding, maar tegen een koning die geen tegenspraak duldde werd gebouwd volgens opdracht.
Op 10 augustus 1628 was het dan zover. De indrukwekkende Vasa werd onder luid gejuich uitgezwaaid voor haar eerste vaart. Nog voor de kust van Stockholm na een kleine twintig minuten werd een zuchtje wind het schip fataal. Het verloor stabiliteit en stroomde vol water. Vijf minuten later verging het prestigieuze schip. Ontdaan en verbouwereerd zag de menigte aan wal het drama voltrekken. De koning was woedend en liet de masten tot twee meter onder de zeespiegel afzagen om dit debacle te vergeten. Het dak van het Vasa Museum symboliseert de hoogte van het wateroppervlak.
Vondst van de Vasa
Het was gelukt om het schip en de plek waar het verging te vergeten. Tot dat in de jaren vijftig na een lange zoektocht de Vasa werd gelokaliseerd. In 1961, 333 jaar later zag de Vasa opnieuw daglicht. Veel rivieren uitmonden op de Oostzee. Dat zorgt ervoor dat het water niet zo zout is en bacteriën geen grip konden krijgen op het hout waardoor de Vasa na honderden jaren nog in relatief goede conditie in één stuk kon worden opgetakeld. Dat behoefde jaren van voorbereiding waarin duikers in de duisternis tunnels onder het schip groeven. Na renovatie en nadere bestudering vond het schip in 1990 zijn laatste haven in het speciaal daarvoor gebouwde Vasa Museum. Vandaag de dag is dit de meest bezochte attractie van Stockholm.
Nederlandse invloeden
Een 1:100 schaalmodel toont hoe kleurrijk de Vasa moet zijn geweest. Met indrukwekkend en uitbundig houtsnijwerk aan de achterzijde van het schip. Ik loop naar de achterzijde van het echte schip en bewonder het houtsnijwerk waar tal van scenes zijn uitgebeeld. Hiermee wilde men het moreel van de bemanning opvijzelen, maar vooral ook de wereld laten zien dat zij met Zweden rekening moesten houden. Verschillende vaklieden uit heel Europa hebben hieraan gewerkt. Een kenner zal zien dat ook ambachtslieden uit Nederland een bijdrage hebben geleverd aan de versieringen. De Nederlandse invloed reikte een stuk verder. De Nederlander Henrik Hybertsson was de ontwerper en bouwer van de Vasa.
Reilen en zeilen rondom de Vasa
Je kunt de Vasa vanuit alle hoeken en vanaf verschillende etages bekijken. Iedere etage heeft een thema. Je krijgt een indruk van hoe het leven aan boord moet zijn geweest. En hoe krap het was. Of de geringe lengte van de bemanning. De afmetingen van een aantallen skeletten maakt duidelijk dat het kleine kereltjes waren. Een verdieping is gewijd aan het wapenarsenaal. Ook staan er een aantal originele meer dan duizend kilo per stuk zware kanonnen. Uit onderzoek bleek dat men vijftig jaar nadat de Vasa zonk het op de één of andere manier heeft gepresteerd om een aantal van die joekels van kanonnen op te vissen. De Vasa is een dankbaar onderwerp van veel archeologisch onderzoek. Het contrast is groot ten tijde van de berging. Daar was slechts één archeoloog bij betrokken. In het zaaltje rechts bij de ingang wordt een twintig minuten durende film over de berging getoond.
Verplicht nummer
Vanaf de zevende en hoogste etage zit bijna op mastniveau en nog net onder de zeespiegel. De enorme afmetingen van het schip worden door de opbouw van verdiepingen heel duidelijk gemaakt. Een bezoek aan het Vasa Museum is terecht een verplicht nummer voor een citytrip Stockholm. Dat kun je prima op eigen houtje of met een audioguide doen.
