Madagascar is geen traditionele Afrikaanse safaribestemming. De Big 5 vind je hier niet en safari’s maak je te voet in plaats van per jeep. Madagascar is echter een fantastisch land om dieren te spotten. Dankzij de geïsoleerde ligging van het eiland is meer dan 80 procent van de dieren endemisch. Dat betekent dat Madagascar de énige plek op aarde is waar ze voorkomen. Je kunt hier dicht bij unieke dieren zoals kameleons, ringstaartmaki’s en nachtlemuren komen. Lees verder om te weten welke dieren je in Madagascar kunt spotten én waar je ze kunt zien.
Waarom Madagascar een schatkamer van biodiversiteit is
Madagascar ligt in de Indische Oceaan, voor de oostkust van Afrika. Het eiland raakte miljoenen jaren geleden geïsoleerd van het supercontinent Gondwana en kwam daarbij tussen Afrika en India te liggen. Door die afzondering heeft de natuur op Madagascar zich anders ontwikkeld dan op het vasteland. Meer dan 80 procent van de flora en fauna is endemisch en dus uniek voor deze bestemming. Dieren spotten was voor mij dan ook een van de belangrijkste redenen om een vakantie naar Madagascar te boeken.
Waar kun je het beste dieren spotten op Madagascar?
Door het hele land! Het eiland is zo groot als Frankrijk en in elk deel van het land kun je weer andere diersoorten zien. Wij maakten een rondreis van 3 weken door Madagascar. Onze safari’s waren in deze parken het meest succesvol:
- Ranomafana National Park
- Andasibe National Park
- Isalo National Park
- Zombitse Vohibasia National Park
- Parc d’Anja
- Ankarana National Park
Door het bezoeken van de verschillende national parks zul je ook zien hoe gevarieerd het landschap van Madagascar is. Je kunt dieren spotten in het regenwoud, droog bos, canyons, op rotsvlaktes en rondom de spitse punten van de unieke Tsingy landschappen. Safari’s op Madagascar zijn ook bijzonder doordat je altijd te voet gaat. Onder begeleiding van een gids mag je van de paden afwijken om dicht bij de dieren te komen. Dat levert avontuurlijke hikes op!
In nationale parken op Madagascar is een gids altijd verplicht
Bij het bezoeken van een national park op Madagascar is het altijd verplicht om een gids mee te nemen. Je hebt die gids ook écht nodig om dieren te kunnen zien. In veel parken gaat er nog een aparte spotter mee. Het blijft natuurlijk de vrije natuur en ook een gids kan niet garanderen dat je bepaalde soorten zal zien. Wij hebben echter wel ervaren dat een goede gids een safari in Madagascar echt kan laten slagen.
Nachtactieve dieren op Madagascar
Dieren spotten kan op Madagascar letterlijk dag en nacht. Het eiland heeft een aantal zogenaamde ‘nachtactieve’ diersoorten. Dit betekent dat ze overdag slapen en ’s nachts op zoek gaan naar eten. Sommige dieren, zoals de nachtactieve lemuren, kun je overdag wel zien. Ze slapen dan in een boom en bewegen nauwelijks. Bijvoorbeeld de Sportive Lemur (op de foto hierboven), die we in Zombitse Vohibasia en Ankarana zagen. Andere soorten, zoals de nachtactieve gekko’s, zijn overdag ontzettend goed gecamoufleerd om zich te beschermen tegen hun natuurlijke vijanden. Je zal ze pas zien wanneer een gids ze aanwijst. Zelfs wanneer je er (net zoals ik) eigenlijk al met je neus bovenop stond!
Lemuren op Madagascar
Lemuren behoren tot de meest bijzondere diersoorten die je op Madagascar kunt zien. Ze zijn familie van de apen, maar zien er heel anders uit. Ze worden ook wel maki’s genoemd, dus bij de voorbereiding van je Madagascar rondreis zul je beide termen tegenkomen. Lemuren zijn endemisch voor Madagascar, dus je kunt ze alleen op deze bestemming zien.
Hoeveel verschillende soorten lemuren zijn er op Madagascar? In verschillende bronnen kom je andere aantallen tegen. Volgens sommigen zijn het er ongeveer 60. In een van onze accommodaties lag een identificatiegids voor lemuren. Daar stonden 34 verschillende soorten in. Het exacte aantal moeten we je schuldig blijven, maar we hebben wel gemerkt dat mannetjes en vrouwtjes van dezelfde soort er heel anders uit kunnen zien. Bijvoorbeeld de zwarte lemuren op het eiland Nosy Komba. Het mannetje is zwart, terwijl het vrouwtje rood is met een zwart-wit hoofd.
Het is eigenlijk onmogelijk om alle lemuursoorten op Madagascar in één reis te zien. Een aantal lemuursoorten komt maar in een klein, specifiek deel van het eiland voor en dat zijn niet altijd plaatsen waar toeristen komen.
Dit waren mijn favoriete soorten lemuren op Madagascar:
- Ringstaartmaki
- Indri Indri
- Verraux Sifaka
- Diadeem Sifaka
- Bamboelemuur
- Muismaki (nachtactief)
- Sportive lemur (nachtactief)
Tip voor je Madagascar rondreis: ga nooit recht onder een lemuur in een boom staan! Dan zou je namelijk wel eens ondergeplast kunnen worden..
Kameleons op Madagascar
Madagascar is hét land van de kameleons. Van de ongeveer 200 soorten ter wereld, komt zeker een derde op dit eiland voor. Tussen de soorten zit veel verschil. Zo is de grootste (de Furcifer Oustaleti) bijna 70 centimeter, terwijl de allerkleinste (Brookesia Minima) maar iets meer dan 3 centimeter lang is.
Kameleons zijn fascinerende dieren. Ze kunnen van kleur veranderen, vangen hun prooi met een oprolbare tong die langer is dan hun lichaam en bewegen zich voort op het ritme van de wind.
Er zijn verschillende groepen (zoals de Brookesia, Parson’s en Panterkameleons) met subsoorten. Omdat het er zoveel zijn, bespreken we de grote en kleine kameleons apart. De Parson’s kameleon werd tijdens mijn rondreis door Madagascar mijn absolute favoriet.
Dieren in Madagascar: top 15 om te spotten
1. Ringstaartmaki
2. Grote kameleons
3. Kleine kameleons
4. Indri Indri
5. Verraux Sifaka
6. Gekko
7. Bamboelemuur
8. Diadeem Sifaka
9. Muismaki
10. Zeboe
11. Girafkever
12. Insecten
13. Vogels
14. Kikkers
15. Groene zeeschildpad
1. Ringstaartmaki
De ringstaartmaki is de bekendste lemuursoort van Madagascar. En een van de mooiste om te zien! Ringstaartmaki’s hebben een prachtige dikke staart, die ze trots omhoog steken wanneer ze over de grond lopen. Het zijn sociale dieren die in groepen leven. Hun onderlinge gedrag is leuk om te observeren; zo hangen ze vaak op elkaar of zijn ze elkaar aan het vlooien.
Waar vind je ringstaartmaki’s op Madagascar? Wij zagen ringstaartmaki’s in Isalo National Park en Parc d’Anja. In Parc d’Anja heb je zo goed als spotgarantie, want daar leven 400.000 ringstaartmaki’s. Ook zijn ze (bijna altijd wel) rondom de picknickplaats in Isalo National Park te vinden. In Isalo worden ze vooral aangetrokken door de etende toeristen. In Parc d’Anja is het daarom iets natuurlijker om te zien. Daar gaan de dieren ongestoord hun gang, zonder op bezoekers te letten.
Lees ook: in deze blog staat alles dat je wil weten over een bezoek aan Isalo National Park.
2. Grote kameleons
Vooral de grote kameleonsoorten maakten tijdens mijn Madagascar rondreis veel indruk. Tijdens een nightwalk in Ranomfana zagen we een Parsons kameleon onder het licht van een zaklamp van blauw naar groen veranderen. Een unieke reiservaring!
Daarnaast zagen we meerdere varianten van de panterkameleon. De mannetjes van deze soort kunnen prachtige kleuren aannemen. Ook bijzonder is de neushoornkameleon. Ze naam verklapt al dat er iets bijzonders is met de neus van deze soort, al is het meer een knobbel dan een hoorn. In Zombitse Vohibasia National Park zagen we de Oustet’s kameleon, de grootste kameleonsoort.
Waar vind je kameleons op Madagascar? Door het hele land! In écht elk natuurpark dat we hebben bezocht, zagen we kameleons. Wanneer het op Madagascar winter is (onze zomermaanden) dan heb je wat minder kans om ze te zien, want bij kou zijn ze minder actief. Onze reis was in mei; een perfecte maand voor kameleons. Om gegarandeerd kameleons te zien moet je naar het Peyrieras Reserve. Dit is een kleine particuliere dierentuin, waar ze gefokte kameleons uitzetten in het wild.
3. Kleine kameleons
Madagascar heeft ook veel kleine kameleonsoorten. Deze behoren vaak tot de groep ‘Brookesia’. Deze groep staat erom bekend dat ze zich camoufleren naar de kleuren van bomen en gebladerte. Ook bewegen ze nóg trager en onopvallender dan hun grotere familieleden. Door dit alles zijn de Brookesia kameleons in het wild moeilijk te spotten zonder gids. Onze gids moest ze echt aanwijzen, zelfs als we er al heel dichtbij stonden! Wij zagen ze tijdens onze nightwalks in Ranomafana National Park en Andasibe National Park. Maar ook overdag in Isalo National Park kwamen we kleine kameleons tegen.
4. Indri Indri
Van alle nog levende lemuursoorten, is de Indri Indri de grootste. Een volwassen dier is 70-90 cm en weegt 7-10 kilo. Anders dan de meeste makisoorten, heeft de Indri Indri maar een korte staart. Hun uiterlijk deed me denken aan een kruising tussen een panda en een aap, met de snuit van een vos. Ze springen van de ene naar de andere boom en kunnen daarbij een afstand van wel 10 meter overbruggen. Jonge dieren beginnen hun sprongen te oefenen vanaf 4 maanden oud.
Behalve het zien van de Indri Indri, is ook het horen van zijn roep heel bijzonder. Dit klinkt namelijk als een brandweersirene en is tot wel 2 kilometer ver te horen. In de ochtend maak je hier de meeste kans op. De Indri Indri heeft verschillende roepen voor verschillende doelen. Bijvoorbeeld om te waarschuwen voor gevaar, om de rest van de groep terug te vinden wanneer een dier verdwaald is of om een partner aan te trekken.
Waar kun je Indri Indri’s zien op Madagascar? Andasibe National Park is de enige plek op Madagascar waar je de Indri Indri kunt zien. Dit park ligt op 4 uur rijden ten oosten van de hoofdstad Antananarivo.
5. Verraux Sifaka
Verraux sifaka zijn een van de meest sierlijke lemuursoorten. Ze springen van tak naar tak en kunnen zich razendsnel verplaatsen. Toen onze gids in Ranomafana een seintje van de spotter kreeg dat ze gezien waren, zette hij een flink tempo in. Steeds wanneer we aankwamen bij de plek waar ze zouden zijn, waren ze alweer verdwenen. Na een flinke uitputtingstocht door het bos hielden ze gelukkig even pauze – en konden wij ze eindelijk zien! De Sifaka’s in Ranomafana waren zwart, maar de allermooiste zagen we in Zombitse Vohibasia en Isalo. Daar zijn ze namelijk wit, met slechts een zwart snoetje. De sifaka’s staan bekend om de speciale manier waarmee ze over de grond lopen: rechtop hun benen en met de voorpoten in de lucht. He lijkt dan net alsof ze dansen.
Waar vind je Sifaka’s op Madagascar? Door het hele land zijn natuurparken waar je sifaka’s kan zien, al verschillen ze qua kleur. In Zombitse Vohibasia National Park heb je goede kans om ze te zien. Dit is een klein park, dus de spotter heeft ze waarschijnlijk snel gevonden. Ook zagen we sifaka’s in Isalo en Ranomafana.
6. Gekko
Gekko’s kun je in meerdere landen zien. Zo mooi en gevarieerd als op Madagascar zag ik ze echter nooit. Madagascar heeft zo’n 70 soorten gekko’s. Kameleons staan bekend om hun camouflagevaardigheden, maar gekko’s kunnen er ook wat van! Vooral de nachtactieve gekko’s kunnen zich ontzettend goed vermommen, meestal als boomtakken.
Ik was onder de indruk van het verhaal van de bladstaartgekko. Deze soort kan zijn staart opofferen wanneer hij wordt vastgehouden door een prooi. Deze overlevingstruc kan hij echter maar één keer in zijn leven doen, want de staart groeit niet meer aan. Je zal dus regelmatig gekko’s zonder staart tegenkomen.
Waar vind je gekko’s op Madagascar? Wij zagen in elk park dat we tijdens onze Madagascar rondreis bezochten wel een paar gekko’s. Ook rondom je hotels kan je ze zien, bijvoorbeeld de Madagascar Daggekko (groenblauw met rode vlekjes). De nachtactieve gekko’s kun je zien tijdens nightwalks, onder andere in Ranomafana en Andasibe. De grootste gekkosoort (de Standing Daggekko) vind je alleen in Zombitse Vohibasia National Park.
7. Bamboelemuur
Madagascar heeft verschillende soorten bamboelemuren. Wij zagen de gouden bamboelemuur, de grote bamboelemuur en de grijze bamboelemuur. Met hun grote, indringende ogen zien ze er schattig uit.
Waar vind je bamboelemuren op Madagascar? Om de gouden bamboelemuur te zien moet je naar Ranomafana National Park. Dit natuurpark werd zelfs opgericht omdat deze soort met uitsterven werd bedreigd. Van de grijze bamboelemuur – met zijn wollige staart – zagen we in Andasibe National Park meerdere soorten. Ook de grote bamboelemuur kun je daar zien. In Ranomafana is nog maar één grijze bamboelemuur over. Dit diertje wordt daarom zorgvuldig in de gaten gehouden door de parkrangers.
8. Diadeem Sifaka
De Diadeem Sifaka is een goed voorbeeld van een lemuursoort die slechts in één deel van Madagascar te vinden is. Deze soort leeft namelijk in het oosten van het eiland. Zijn vacht heeft rode, witte en zwarte kleuren. Die variatie maakt de Diadeem Sifaka een van de mooiste maki’s om te zien. De Diadeem Sifaka leeft in Andasibe National Park, in harmonie met de Indri Indri. Hoewel ze 90 procent van hun grondgebied delen, zitten ze elkaar niet in de weg. Ze eten namelijk verschillende delen van de planten in het woud. Ook leven ze op andere hoogtes in de bomen.
Waar vind je Diadeem Sifaka’s op Madagascar? Andasibe National Park, specifiek het park Analamazaotra.
9. Muismaki
De muismaki is de kleinste soort maki die er bestaat. Het diertje is nog geen 30 centimeter lang en weegt ongeveer 45 gram. De muismaki is nachtactief. Overdag slaapt hij in bomen of bladernesten. ’s Nachts gaat hij op zoek naar eten. Zijn dieet bestaat uit bloemen, blaadjes en insecten.
Muismaki’s zijn schichtige diertjes. Wanneer de gids zijn lamp op ze laat schijnen, schieten ze meestal meteen weg. Een foto maken is daardoor lastig. Tijdens onze nightwalk in Andasibe National Park hadden wij echter geluk; we zagen een muismaki die stil op een tak bleef zitten. Aan het enthousiasme van onze gids merkten we dat hij dat zelf ook nog niet vaak had meegemaakt!
Waar vind je muismaki’s op Madagascar? Je kunt de muismaki vinden in het westen, zuiden en oosten van Madagascar. Wij zagen ze tijdens nightwalks in Ranomafana en Andasibe.
10. Dieren op Madagascar: Zeboe
De zeboe telt misschien niet helemaal als wildlife, maar dit dier hoort er in Madagascar net zoveel bij als de koe in Nederland. Door het hele land zie je deze rundersoort, met zijn kenmerkende grote hoorns en een hoge bult achter zijn nek. De lokale bevolking gebruikt ze om het land te bewerken, als investering (hoe meer zeboe, hoe meer rijkdom) en als bruidsschat. De zeboe wordt ook veel gegeten; in elk restaurant staat dit op het menu. Van de hoorns van de zeboe wordt onder andere bestek en sieraden gemaakt.
Waar vind je zeboes op Madagascar? In het hele land, gewoon langs de weg. In Ambalavao wordt op woensdagen de grootste zeboemarkt van het land gehouden. Op andere dagen is de markt er in kleinere vorm, maar dan stelt het weinig voor.
11. Girafkever
Mijn absolute favoriet onder de insecten op Madagascar was de girafkever. Als je de foto hierboven ziet, weet je direct waar de naam vandaan komt. Vooral de mannetjes hebben een opvallend lange nek ten opzichte van hun totale lengte. De kever gebruikt zijn lange nek om een nest te bouwen en om zich te kunnen verdedigen. Het zijn nachtdieren.
Waar vind je girafkevers op Madagascar? Ze leven in bosrijke gebieden; onder andere in de parken Ranomafana, Andasibe en Montagne d’Ambre. Ik heb er tijdens mijn reis slechts één gezien, in Andasibe National Park.
12. Dieren spotten op Madagascar: nog meer insecten
Op Madagascar kun je veel bijzondere insecten zien. Zo wees onze gids ons in Isalo National Park op wandelende takken en een zwarte rups met felroze stekels. In Ranomafana zagen we veel vlinders en grote rupsen. En op het terras van ons hotel in Ranomafana gingen we bijna op een bidsprinkhaan staan! Door het hele land zagen we duizendpoten en kakkerlakken – ook in onze hotelkamers. Daarnaast zagen we door heel Madagascar veel grote spinnen.
13. Vogels
Vogelspotters zullen ook blij worden van een rondreis door Madagascar. Er vliegen zo’n 270 verschillende soorten rond, waarvan de helft endemisch is. Ik ben geen vogelkenner, maar zag veel kleurrijke exemplaren. Zoals enkele vanga’s en ground-rollers. Sommige soorten vind je alleen in bepaalde parken. Zo moet je naar Zombitse Vohibasia National Park om de grote coua te zien. En Ranomafana heeft 30 soorten die alléén daar leven.
Lees ook: Wist je dat Panama een van de beste landen ter wereld is om vogels te spotten?
14. Dieren spotten op Madagascar: Kikkers
Madagascar heeft meer dan 300 soorten kikkers – en er worden nog regelmatig nieuwe soorten op het eiland ontdekt. Wij zagen ze door het hele land, overdag maar ook tijdens night walks. In Andasibe leven de kikkers rondom een bepaald type plant en omdat de gids ons hier goed op wees, wisten we na een tijdje waar we op moesten letten.
De meest bijzondere kikker die we op Madagascar zagen, is de tomaatkikker. Met zijn grote formaat en oranjerode kleur ziet hij er anders uit dan de kikkers die je gewend bent. Wanneer hij zich bedreigd voelt, kan hij zich opblazen als een ballon.
Waar kun je kikkers vinden op Madagascar? Door het hele land!
15. Groene zeeschildpad
Op Madagascar kun je ook de groene zeeschildpad zien. Dit is de op één na grootste schilpadsoort ter wereld. Ze kunnen 1,5 meter worden en 300 kilo wegen. Je herkent het mannetje (zoals op de foto) aan zijn lange staart, tot wel 30 centimeter. De groene zeeschildpad kan 100 jaar oud worden.
In het Nosy Tanikely Marine Park is de zeebodem bedekt met gras, waarvan de zeeschildpadden graag komen eten. Hier kun je dicht bij deze prachtige dieren komen. Je gaat snorkelen vanaf de boot en hebt vrijwel garantie om een groene zeeschildpad te zien.
Waar vind je de groene zeeschildpad op Madagascar? Nosy Tanikely Marine Park ligt in het noorden van Madagascar en is een van de Nosy eilanden. Je kunt het park bezoeken tijdens een dagtocht vanaf Nosy Be of Nosy Komba. Wil je ook koraal en tropische vissen zien? Combineer een boottocht naar Nosy Tanikely dan met het eilandje Nosy Sakatia. Daar zag ik ook Karetschildpadden.
Meer dieren op Madagascar spotten
De volgende dieren hebben we tijdens onze Madagascar vakantie niet gezien, maar staan op ons lijstje voor een volgende keer:
- Fossa: dit is het grootste roofdier van Madagascar (en überhaupt een van de weinige roofdieren op het eiland). Hij kan in bomen klimmen, wat handig is aangezien maki’s zijn favoriete kostje zijn. Je hebt de grootste kans op het zien van een fossa in Kirindy Forest.
- Tenrec: de tenrec is een soort grote egel met gekleurde stekels. We hadden ze in Ranomafana kunnen zien, maar dat is niet gelukt.
- Vingerdier: deze verwant van de maki’s staat bekend om zijn lange vingers. Het is een nachtdier dat in het oosten van het eiland leeft.
- Walvissen: wij waren niet in het juiste seizoen in Madagascar en hebben daarom de walvissen gemist. Ze zijn jaarlijks van juli tot eind september rondom de wateren van Madagascar te vinden, tijdens hun migratie. Je kunt ze zien rondom het eiland Sainte Marie in het oosten, bij de Nosy eilanden in het noorden en rondom Tulear in het zuidwesten.
Lees ook: 18 praktische tips over reizen naar Madagascar uit eigen ervaring.
